การบริการให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต

          คณะพยาบาลศาสตร์ ตระหนักถึงความสำคัญของการส่งเสริมสุขภาพจิตแก่นักศึกษา ซึ่งเป็นกลุ่มเปราะบางที่ต้องเผชิญกับความเครียดจากการเรียน การปรับตัว ปัญหาสุขภาพวัยเจริญพันธุ์ และปัจจัยแวดล้อมอื่นๆ คณะจึงได้พัฒนาการดำเนินงานของศูนย์ดูแลนักศึกษาด้วยหัวใจ (SCC) ของคณะพยาบาลศาสตร์ เพื่อให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิตแก่นักศึกษามาอย่างต่อเนื่อง สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDG3) ที่มุ่งเน้นการมีสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี โดยมีอาจารย์สาขาการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช ซึ่งเป็นผู้มีความรู้มีความเชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านสุขภาพจิตและการให้คำปรึกษาเป็นผู้รับผิดชอบหลัก และอาจารย์สาขาการพยาบาลมารดาและทารก ในการให้คำปรึกษากรณีนักศึกษามีปัญหาสุขภาพวัยเจริญพันธุ์ร่วมด้วย

          ตลอดระยะเวลาการดำเนินงานในช่วงปี 2567 ที่ผ่านมา คณะได้บริการให้คำปรึกษาสุขภาพจิตแก่นักศึกษาทั้งรายบุคคล และรายกลุ่ม โดยมีระบบการให้คำปรึกษาที่ชัดเจน รวมถึงจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตเชิงรุก ได้แก่ 1) สนับสนุนให้นักศึกษาทำการประเมินสุขภาพจิตเบื้องต้นด้วยตนเองผ่านทาง Application Mental Health Check-in ของกรมสุขภาพจิตเพื่อคัดกรองนักศึกษากลุ่มเสี่ยงและกลุ่มที่มีปัญหาสุขภาพจิตเพื่อให้การดูแลเป็นไปอย่างเหมาะสม 2) ให้ความรู้และทักษะการส่งเสริมสุขภาพจิต และ 3) การพัฒนาวิทยากรด้านการดูแลสุขภาพจิต การดำเนินงานข้างต้นเป็นการดำเนินงานควบคู่กับการบริการให้คำปรึกษาแก่ผู้ขอรับบริการด้านสุขภาพจิต ณ ศูนย์สุขภาพชุมชน ของมหาวิทยาลัย ซึ่งอาจารย์พยาบาลจิตเวชจะได้รับการประสานงานให้เป็นผู้ดูแลและให้บริการรูปแบบเฉพาะทางการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช โดยให้บริการแก่บุคลากรและนักศึกษา ทั้งการคัดกรองสุขภาพจิต ให้คำปรึกษา และส่งต่อเพื่อพบจิตแพทย์เพื่อรับรักษา เช่น กรณีมีความเครียดรุนแรง ซึมเศร้า หรือมีความคิดฆ่าตัวตาย เป็นต้น รวมถึงการประสานความร่วมมือกับทีมสหวิชาชีพ (นอกมหาวิทยาลัย) กรณีจำเป็นต้องให้การดูแลร่วมกัน

          นอกจากนี้คณะยังได้ขยายกิจกรรมการให้บริการด้านสุขภาพจิตไปยังนักเรียนของโรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ซึ่งเปิดรับนักเรียนเข้าศึกษาในระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1 และ 4  ในปีการศึกษา 2567 เป็นปีแรก ซึ่งเป็นเยาวชนกลุ่มที่มีความเปราะบาง มีความเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาสุขภาพจิต ตามข้อมูลของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสุราษฎร์ธานี (สสจ.สุราษฎร์ธานี) คณะสนับสนุนให้อาจารย์พยาบาลปฏิบัติหน้าที่ประเมินปัญหาสุขภาพจิต บริการให้คำปรึกษา และจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิตแก่นักเรียน โดยดำเนินงานภายใต้กิจกรรมการนำความเชี่ยวชาญของอาจารย์พยาบาลไปบริการแก่ผู้รับบริการ (Faculty Practice) อย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นการเพิ่มสมรรถนะความเชี่ยวชาญเฉพาะทางของอาจารย์พยาบาลตามนโยบายของสภาการพยาบาล    

          ทั้งนี้เพื่อให้การดูแลสุขภาพจิตของนักศึกษา นักเรียน และบุคลากรเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ อาจารย์สาขาการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวชมีบทบาทสำคัญในฐานะหนึ่งในคณะกรรมการศูนย์ดูแลนักศึกษาด้วยหัวใจ ของมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ตามคำสั่งที่ 4550/2567  โดยมุ่งขับเคลื่อนและพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพจิตที่เข้าถึงง่าย รวดเร็วและมีความต่อเนื่อง พร้อมทั้งจัดให้มีช่องทางในการให้คำปรึกษาอย่างเป็นระบบทั้งในรูปแบบออนไซต์ และออนไลน์ เพื่อให้นักศึกษาและบุคลากรสามารถเข้าถึงความช่วยเหลือด้านจิตใจได้ทันท่วงที ป้องกันความเสี่ยงรุนแรงที่อาจจะเกิดขึ้น ตลอดจนมีส่วนร่วมในการวางระบบฐานข้อมูลการประเมินสุขภาพจิตด้วย Application Mental Health Check-in  ซึ่งการดำเนินงานในปี 2567 มุ่งเน้นการบูรณาการความร่วมมือกับเครือข่ายสุขภาพในพื้นที่ ได้แก่   โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานี โรงพยาบาลสวนสราญรมย์   สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นภาคใต้ ศูนย์สุขภาพจิตที่ 11 และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนิคมสร้างตนเองขุนทะเล

          นอกจากนี้ คณะยังขยายการดูแลและการส่งเสริมสุขภาพจิตไปยังประชาชนในพื้นที่รอบมหาวิทยาลัยและพื้นที่ใกล้เคียง โดยเฉพาะกลุ่มผู้สูงอายุ ในการให้บริการวิชาการ โครงการภาษารักเพื่อการดูแลใจ: การพัฒนาทักษะการดูแลภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุและครอบครัวในชุมชน หมู่ 5 และหมู่ 9 ตำบลขุนทะเล อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งเป็นกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้นักศึกษาแกนนำเข้ามามีส่วนร่วมในการเป็นผู้นำกิจกรรม

ผลลัพธ์ของการดำเนินงาน

คณะมีระบบการให้คำปรึกษาที่ชัดเจน และมีระบบการส่งต่อกรณีที่ต้องการดูแลเฉพาะทาง เช่น นักศึกษาที่มีความเครียดรุนแรง มีภาวะซึมเศร้า มีความคิดฆ่าตัวตาย หรือมีภาวะเสี่ยงอื่นๆ ที่เกินขอบเขตของการให้คำปรึกษาโดยอาจารย์พยาบาล โดยประสานไปยังศูนย์สุขภาพชุมชนเพื่อส่งต่อข้อมูลไปยังโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนิคมสร้างตนเองขุนทะเล และคลินิกจิตเวชของโรงพยาบาลองค์การบริหารส่วนจังหวัดสุราษฎร์ธานี เพื่อนัดหมายวัน เวลาในการเข้ารับการตรวจรักษาตามระบบ Service plan  ตามลำดับ ในปี 2567 มีนักศึกษาพยาบาลที่เข้ารับการให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต จำนวน 6 คน ในจำนวนนี้มี 1 คนที่มีภาวะซึมเศร้า และได้รับการส่งตัวผ่านศูนย์สุขภาพชุมชนเพื่อเข้าสู่กระบวนการรักษา และมีการติดตามผลต่อเนื่องโดยอาจารย์ที่ปรึกษาประจำชั้นปี

คณะสนับสนุนให้บุคลากรสายวิชาการ จำนวน 3 คน และสายสนับสนุน จำนวน 1 คน เข้ารับการอบรมทักษะการให้คำปรึกษาเบื้องต้น และฝึกการทำแผนสุขภาพจิตฉุกเฉิน รวมทั้งสนับสนุนแกนนำนักศึกษาพยาบาลจำนวน 3 คน เข้ารับการอบรมด้านสุขภาพจิต เพื่อเป็นกำลังสำคัญในการสื่อสาร ส่งต่อ และสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสุขภาพจิตในกลุ่มเพื่อนนักศึกษาด้วยกันเอง ซึ่งการอบรมดังกล่าวครอบคลุมทั้งด้านความรู้พื้นฐานเรื่องภาวะสุขภาพจิต เทคนิคการฟังอย่างเข้าใจ การประเมินสุขภาพจิตเบื้องต้น และช่องทางการส่งต่อกรณีจำเป็น ซึ่งผลการดำเนินงาน ทำให้เกิดระบบการดูแลสุขภาพจิตนักศึกษาที่มีความครอบคลุมตั้งแต่ระดับการดูแลเบื้องต้นในระดับคณะ ระดับมหาวิทยาลัย จนถึงระดับการส่งต่อทางคลินิกจิตเวชของโรงพยาบาล สร้างความเชื่อมั่นให้แก่นักศึกษาในการเข้ารับบริการ ตลอดจนส่งเสริมให้เกิดวัฒนธรรมแห่งการดูแลใจ ภายในมหาวิทยาลัยอย่างยั่งยืน

มหาวิทยาลัยมีระบบการประเมินสุขภาพจิตเบื้องต้นด้วยตนเอง โดยใช้ Application Mental Health Check in ของกรมสุขภาพจิต ทำให้ได้ฐานข้อมูลด้านสุขภาพจิตของนักศึกษาทุกคณะ และมีแอดมินของแต่ละคณะในการควบคุมฐานข้อมูลดังกล่าว เนื่องจากเป็นข้อมูลส่วนบุคคลและเป็นความลับ ซึ่งคณะคำนึงถึงการปกป้องสิทธิและข้อมูลส่วนบุคคลตามกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (Personal Data Protection Act: PDPA)

นักเรียนโรงเรียนสาธิตแห่งมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ได้รับการให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต และเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพจิต  ประกอบด้วย นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 จำนวน 12 คน (ร้อยละ 100) และชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 12 คน (ร้อยละ 100)

ผู้เข้าร่วมโครงการภาษารักเพื่อการดูแลใจ: การพัฒนาทักษะการดูแลภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุและครอบครัวในชุมชน หมู่ 5 และหมู่ 9 ตำบลขุนทะเล จำนวนรวม 106 คน ประกอบด้วย ผู้สูงอายุและผู้ดูแล จำนวน 76  คน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) จำนวน 30 คน

ผลการประเมินความพึงพอใจต่อบริการให้คำปรึกษาของนักศึกษาคณะพยาบาลศาสตร์ ในปีการศึกษา 2567 พบว่า คะแนนความพึงพอใจต่อบริการให้คำปรึกษา เท่ากับ 4.49 คะแนน (คะแนนเต็ม 5 คะแนน) ซึ่งเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับผลการประเมินความพึงพอใจในปีการศึกษา 2565 และ 2566 ซึ่งมีคะแนนเท่ากับ 4.33 และ 4.44 ตามลำดับ

ผลกระทบสำคัญ

1. มีเครือข่ายความร่วมมือด้านการดูแลสุขภาพจิตที่ดำเนินการร่วมกันทั้งหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัย (คณะพยาบาลศาสตร์ ศูนย์สุขภาพชุมชน) และหน่วยงานภายนอกมหาวิทยาลัย (โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานี โรงพยาบาลสวนสราญรมย์   สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นภาคใต้ ศูนย์สุขภาพจิตที่ 11 และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนิคมสร้างตนเองขุนทะเล) ด้วยความเข้มแข็ง มีความต่อเนื่องอย่างยั่งยืน ส่งผลดีต่อนักเรียน นักศึกษา บุคลากร และผู้เกี่ยวข้องในการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพที่มีคุณภาพ สะดวก รวดเร็ว

2. นักเรียน นักศึกษา บุคลากร และผู้เกี่ยวข้อง (เช่น ผู้ปกครองของนักเรียนและนักศึกษา) เกิดความตระหนักและเห็นความสำคัญของปัญหาสุขภาพจิต  การช่วยเหลือดูแลด้านสุขภาพจิต และการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพจิต ลดอคติต่อผู้มีปัญหาสุขภาพจิต

3. ผู้สูงอายุในชุมชน ผู้ดูแล (ครอบครัว) และ อสม. ในพื้นที่ให้บริการวิชาการของคณะ ได้รับความรู้ ความเข้าใจ และสามารถให้การดูแลภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุ เป็นการส่งเสริมการดูแลสุขภาพจิตของประชาชนในชุมชนตามบริบทและวิถีของชุมชนอย่างแท้จริง