โครงการส่งเสริมการเกษตรที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

กิจกรรม 1. การถ่ายทอดความรู้แก่ชุมชน
กิจกรรม 2. การเพิ่มมูลค่าของเสียเหลือใช้ทางการเกษตร
กิจกรรม 3. การถ่ายทอดความรู้แก่ชุมชนขับเคลื่อนการเกษตรด้วย BCG model)

ผู้รับผิดชอบ : ดร.วัชรี รวยรื่น

ในการดำเนินโครงการที่ผ่านมา ได้มีการจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการจำนวนทั้งสิ้น 3 ครั้ง ให้กับชุมชนบ้านคลองเรือ หมู่ที่ 8 และ จัดอบรมเชิงปฏิบัติการจำนวน 2 ครั้งให้แก่ชาวบ้านในชุมชนบ้านใหม่จัตวา หมู่ที่ 10 ตำบลขุนทะเล อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี มีผู้เข้าร่วมกิจกรรมโดยเฉลี่ยชุมชนละ 30 คน กิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการของโครงการ ประกอบไปด้วย กิจกรรมการประเมินศักยภาพและคุณภาพสิ่งแวดล้อมทางการเกษตรในชุมชนท้องถิ่น กิจกรรมการเพิ่มมูลค่าของเสียเหลือใช้ทางการเกษตร และ กิจกรรมการถ่ายทอดความรู้แก่ชุมชนขับเคลื่อนการเกษตรด้วย BCG model เพื่อส่งเสริมและพัฒนาการผลิตไปสู่เกษตรกรรมที่ยั่งยืนในชุมชน ขับเคลื่อนชุมชนการเกษตรที่เน้นการผลิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม รวมถึงลดปริมาณของเสียและเพิ่มมูลค่าของเสียเหลือทิ้งจากชุมชนท้องถิ่น ซึ่งการอบรมเชิงปฏิบัติการในแต่ละหัวข้อได้รับความร่วมมือจากวิทยากรที่มีความรู้ในแต่ละด้าน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นอาจารย์ในคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี

จากกิจกรรมการประเมิณศักยภาพและคุณภาพสิ่งแวดล้อมทางการเกษตรในชุมชนท้องถิ่น พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่มีแหล่งทรัพยากรสำหรับกิจกรรมทางการเกษตรที่พร้อมจะสามารถส่งเสริมให้เป็นเกษตรอินทรีย์ ซึ่งผลจากการตรวจสอบสิ่งปนเปื้อนที่อยู่ในพืชผักและผลิตทางการเกษตร จำนวน 11 ชนิด ให้ผลการตรวจสอบการปนเปื้อนอยู่ในระดับที่ปลอดภัย คิดเป็นร้อยละ 90 แตกต่างจากผลการศึกษาที่ได้จากการตรวจวัดในพืชผักผลไม้ในท้องตลาดทั่วไปที่ระดับการปนเปื้อนมีแนวโน้มปนเปื้อนสูงกว่า อยู่ในช่วงร้อยละ 60-70  คุณภาพดินเบื้องต้นมีความเหมาะสมในการทำการเกษตร แต่จำเป็นต้องมีการปรับปรุงคุณภาพดินด้วยการเพิ่มสารอาหารในดิน โดยเฉพาะธาตุไนโตรเจน ที่ส่วนใหญ่อยู่ในอัตราที่ต่ำกว่าที่พืชต้องการ

กิจกรรมการถ่ายทอดความรู้แก่ชุมชนขับเคลื่อนการเกษตรด้วย BCG ได้เน้นการนำเศษวัสดุเศษใบไม้หรือหญ้าเหลือทิ้งมาทำเป็นปุ๋ยหมักคุณภาพดีและถ่ายทอดวิธีการทำให้แก่เกษตรกร โดยมีส่วนผสมหลักเป็นมูลวัวและใช้อัตราส่วน 3:1 ซึ่งเป็นอัตราที่ผ่านการศึกษามาแล้วว่าให้ผลคุณภาพปุ๋ยหมักที่เหมาะสำหรับนำไปใช้จริงในกิจกรรมทางการเกษตร ในขณะที่ของเหลือทิ้งจำนวนเศษไม้ต่าง ๆ สามารถนำไปใช้ในการผลิตน้ำส้มควันไม้ สำหรับใช้เป็นวัตถุดิบในการไล่แมลงที่มารบกวนพืชผักต่าง ๆ และสามารถนำถ่านที่ได้ไปใช้เป็นเชื้อเพลิงในครัวเรือน โดยผลจากการจัดกิจกรรมทำใหได้ตัวแทนที่ดำเนินการเรื่องน้ำส้มควันไม้และการผลิตถ่านสำหรับการใช้งานในครัวเรือน กระตุ้นชาวบ้านที่เข้าร่วมกิจกรรมได้มาให้ความสำคัญกับของเหลือทิ้งที่สามารถสร้างให้เกิดมูลค่าแก่ชุมชนท้องถิ่นได้ และทำให้การรวมกลุ่มของชาวบ้านทำกิจกรรมในลักษณะดังกล่าวและมีกระบวนการทำงานของกลุ่มดีขึ้น มีการมอบหมายแบ่งงานภาระหน้าที่ความรับผิดชอบให้ตัวแทนสมาชิกในกลุ่มได้มีการประสานสำหรับกิจกรรมหลักและกิจกรรมที่เกี่ยวข้อง 

จากการติดตามผลการดำเนินงาน พบว่า มีจำนวนชาวบ้านที่นำองค์ความรู้ที่ได้ไปขยายผลต่อที่บ้านคิดเป็นร้อยละ 40 และส่วนใหญ่เริ่มมีแนวคิด ในขณะที่บางส่วนมีการลงมือปฏิบัติในการทำเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เนื่องจากได้เข้าใจถึงวิธีการทำเกษตรที่ยั่งยืนจากการเข้าร่วมกิจกรรม และสามารถเป็นบุคลากรต้นแบบหรือเกษตรกรแกนนำให้แก่ชุมชนสำหรับช่วยเหลือให้คำแนะนำสมาชิก การมีทักษะและองค์ความรู้ที่สามารถนำไปใช้ในการผลิตอาหารปลอดภัย และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม สำหรับบริโภคภายในครอบครัว หรือเพื่อการค้าขายที่ก่อให้เกิดรายได้ อีกทั้งเป็นการช่วยลดต้นทุนสำหรับเกษตรกร และลดความเสี่ยงต่อสุขภาพที่เกิดจากการใช้สารเคมีหรือสารกำจัดศัตรูพืช ลดปัญหาการเจ็บป่วยซึ่งช่วยลดรายจ่ายสำหรับการรักษาพยาบาลในอนาคตได้ ทำให้ประชาชนพึ่งพาตนเองดำรงชีวิตในวิถีที่พอเพียง ลดปริมาณของเสียและขยะในชุมชน สามารถใช้ประโยชน์ทรัพยากรดินให้เกิดประโยชน์สูงสุดและสามารถช่วยฟื้นฟูทรัพยากรให้กลับมามีคุณภาพดีขึ้นสำหรับการทำการเกษตร อีกทั้งเป็นการรักษาระบบนิเวศทางการเกษตรให้สามารถให้บริการทางนิเวศวิทยาท่ามกลางจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อมได้อย่างยั่งยืนตลอดไป

กลุ่มเป้าหมาย : ชุมชนบ้านคลองเรือ หมู่ที่ 8 และ ชุมชนบ้านใหม่จัตวา หมู่ที่ 10 ตำบลขุนทะเล อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี

วัตถุประสงค์ :

เพื่อส่งเสริมและพัฒนาการผลิตไปสู่เกษตรกรรมที่ยั่งยืนในชุมชนเป้าหมาย                       

เพื่อลดปริมาณของเสียและเพิ่มมูลค่าของเสียเหลือทิ้งจากชุมชนท้องถิ่นด้วยการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ที่มีคุณภาพ

เพื่อสร้างเกษตรกรแกนนำในการติดตามและแก้ปัญหาคุณภาพสิ่งแวดล้อมทางด้านการเกษตรเบื้องต้นในท้องถิ่น

จัดโครงการเมื่อวันที่ : 13-14 มีนาคม 2564, 26-27 มีนาคม 2564, 18 กรกฎาคม 2564,  วันที่ 28 -31 สิงหาคม 2564

สถานที่ : ชุมชนบ้านคลองเรือ หมู่ที่ 8 และ ชุมชนบ้านใหม่จัตวา หมู่ที่ 10 ตำบลขุนทะเล อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี

ผลลัพธ์ที่ได้จากโครงการ : ปริมาณของเสียเหลือทิ้งทางการเกษตรในชุมชนลดลง เกษตรกรสามารถผลิตปุ๋ยหมักสำหรับใช้เองในครัวเรือน ลดความเสี่ยงของเกษตรกรในชุมชนที่ต้องสัมผัสกับสารเคมีทางการเกษตร ลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือน และค่าใช้จ่ายสำหรับการรักษาพยาบาล ชุมชนมีสภาพแวดล้อมที่ดี ผลผลิตทางการเกษตรได้รับความนิยม มีจำนวนเกษตรกรที่หันมาผลิตผลผลิตทางการเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น