
โครงการพัฒนาสื่อเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรีมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) ส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning)
ศูนย์นวัตกรรมและเทคโนโลยีดิจิทัล สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ จัดโครงการ การพัฒนาสื่อเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) เป็นระบบบทเรียนออนไลน์แบบเปิดเพื่อมหาชน (Massive Open Online Course ภายใต้โครงการความร่วมมือกับโครงการมหาวิทยาลัยไซเบอร์ไทย (TCU) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) มุ่งเน้นพัฒนาบทเรียนเพื่อการศึกษาตลอดชีวิตและพัฒนารายวิชาให้ได้มาตรฐานสู่ความยั่งยืนของชุมชน ซึ่ง SRU MOOC เป็นระบบบทเรียนออนไลน์ที่เปิดให้ประชาชนเข้าถึงได้อย่างเสรี ส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต เพื่อตอบสนองความเปลี่ยนแปลงของการเรียนรู้และวิธีการสอนที่ต้องปรับตัวตามความสนใจของผู้เรียน รองรับผู้เรียนได้จำนวนมาก เพื่อใช้เทคโนโลยีกับการเรียนรู้เมื่อความสนใจในการเรียนรู้ของผู้เรียนเปลี่ยนไปวิธีการเรียนการสอนก็ต้องเปลี่ยนตามให้เหมาะสม MOOC การจัดการเรียนการสอนในรูปแบบออนไลน์ที่รองรับผู้เรียนจำนวนมาก ไม่จำกัดเพศ วัยระดับการศึกษา เป็นการเรียนรู้ตามอัธยาศัย องค์ประกอบของการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ ประกอบด้วย เนื้อหาบทเรียนได้รับการพัฒนาเป็นสื่ออิเล็กทรอนิกส์ประเภทต่างๆ สอดแทรกด้วยกิจกรรมการเรียนรู้ที่สามารถวัดประเมินผลได้ทันที
ภายใต้ความร่วมมือกับโครงการมหาวิทยาลัยไซเบอร์ไทย หรือ ‘Thailand Cyber University Project (TCU)’ โดยใช้แพลตฟอร์มการศึกษาออนไลน์ของไทย Thai MOOC และได้ผลิตรายวิชาการเรียนการสอนแบบออนไลน์ บนแพลตฟอร์ม Thai MOOC จำนวน 17 รายวิชา นอกจากนี้ยังได้บูรณาการรายวิชาที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมความยั่งยืนของชุมชนในด้านการพัฒนาทักษะอาชีพของชุมชนท้องถิ่น ซึ่งมีจำนวนผู้ลงทะเบียนเรียนผ่านระบบจัดการเรียนการสอนออนไลน์ SRU MOOC ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานีพัฒนาขึ้น จำนวน 55,891 คน เรียนจบหลักสูตรได้ Certificate จำนวน 23,790 คน คิดเป็นร้อยละ 42.56
หลักการเหตุผล
ในยุคปัจจุบันเทคโนโลยีมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง การเรียนรู้ไม่เพียงแต่เกิดขึ้นในห้องเรียนแต่สามารถเกิดได้จากทุกที่ผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตที่เรียกว่า การเรียนออนไลน์ ซึ่งการเรียนต้องมีทักษะในการติดต่อสื่อสาร ทักษะทางสังคม และทักษะการทำงานร่วมกัน โดยการศึกษาในศตวรรษที่ 21 เป็นการศึกษาที่เน้นรูปแบบชุมชนแห่งการเรียนรู้ เน้นการเรียนรู้โดยวิธีการเรียนรู้และใช้การเรียนรู้แบบร่วมกันและรวมพลัง ดังนั้นการเรียนรู้ในยุคปัจจุบันเป็นการเรียนรู้จากการประยุกต์ใช้กิจกรรมเพื่อการเรียนรู้ทางสังคม (Social learning) มาใช้ในการออกแบบการเรียนการสอน เพื่อให้ผู้เรียนเรียนอย่างสนุก ซึ่งทักษะความร่วมมือนั้นมีความสำคัญ เนื่องจากเป็นเทคนิควิธีการในการดำรงชีวิตและสร้างองค์ความรู้วิธีหนึ่ง ให้เกิดวิธีการเรียนการสอนที่เรียกว่าการเรียนรู้แบบร่วมกันซึ่งเป็นวิธีการเรียนที่เน้นการจัดสภาพแวดล้อมทางการเรียนให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ร่วมกันเป็นกลุ่ม เน้นให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ โดยมีจุดประสงค์ในการศึกษาหรือแก้ปัญหาในสิ่งที่สนใจแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกันเกี่ยวกับประเด็นปัญหา ความรู้และความคิดเห็นเพื่อแสวงหาคำตอบโดยใช้เครื่องมือต่าง ๆ
จากรูปแบบการศึกษาที่เน้นการเรียนรู้โดยการประยุกต์ใช้กิจกรรมทางสังคมรวมกันเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ซึ่งเป็นไปตามแนวคิด “การเรียนรู้ตลอดชีวิต” (Lifelong Learning) ของ UNESCO ที่เน้นการเรียนรู้จากทุกที่ ทุกเวลา สนองตอบต่อการศึกษาตามอัธยาศัย และจากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งในการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ วิธีการเรียนรู้
จากแนวคิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตดังกล่าวผนวกกับการนำแนวคิดการเรียนรู้ร่วมกันมาใช้ในการเรียนการสอนออนไลน์เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการศึกษา ลดข้อจำกัดในด้านสถานที่ เวลา และจำนวนผู้เรียนที่สถานศึกษาจะรับได้ ศูนย์นวัตกรรมและเทคโนโลยีดิจิทัล สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี จึงจัดทำโครงการ การพัฒนาสื่อเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) เป็นระบบบทเรียนออนไลน์แบบเปิดเพื่อมหาชน (Massive Open Online Course) โดยใช้แพลตฟอร์มการศึกษาออนไลน์ของไทย Thai MOOC ภายใต้โครงการความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยไซเบอร์ไทย หรือ ‘Thailand Cyber University Project (TCU)’ โดยกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) มุ่งเน้นบทเรียนเพื่อการศึกษาตลอดชีวิตและพัฒนารายวิชาให้ได้มาตรฐาน
ระบบบทเรียนออนไลน์แบบเปิดเสรี SRU MOOC ได้พัฒนาบทเรียนจากคณาจารย์ที่มีความรู้ ความเชี่ยวชาญ ที่สามารถนำเสนอการเรียนรู้ผ่านอินเทอร์เน็ต สำหรับคนทุกเพศ ทุกวัย ให้เรียนรู้ได้ทุกที่ ทุกเวลา รองรับผู้เรียนอย่างไม่จำกัด ไม่ว่าจะเป็นวิชาเพื่อทักษะอาชีพ วิชาเทคโนโลยีดิจิทัลและนวัตกรรม วิชาบริหารธุรกิจ ภาษาอังกฤษ สังคม วัฒนธรรมและอาเซียน เกษตร จนถึงการแพทย์และสุขภาพ โดยทุกวิชาที่น่าสนใจเหล่านี้ เรียนได้ที่ Thai MOOC กับโครงการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนแบบเปิดเสรี SRU MOOC เรียนฟรี มีเกียรติบัตร
ทั้งนี้ยังได้บูรณาการรายวิชาที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมความยั่งยืนของชุมชน ในด้านการพัฒนาทักษะอาชีพของชุมชนท้องถิ่น อาทิเช่น
- รายวิชาการแปรรูปผลิตภัณฑ์โกโก้และช็อกโกแลตสู่ความยั่งยืนของท้องถิ่น หลักการและเทคโนโลยีในการผลิตผลิตภัณฑ์โกโก้และช็อกโกแลต วัตถุดิบ คุณสมบัติของวัตถุดิบที่ใช้การผลิตการควบคุมคุณภาพ การเปลี่ยนแปลงของผลิตภัณฑ์ระหว่างการผลิต บรรจุภัณฑ์และการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ รวมถึงแนวทางการสร้างมูลค่าเพิ่มแก่โกโก้และผลิตภัณฑ์สู่ความยั่งยืนของท้องถิ่น
- รายวิชาการตลาดดิจิทัลสำหรับผู้ประกอบการธุรกิจชุมชน โดยรายวิชานี้มุ่งเน้นให้ผู้เรียนเรียนรู้และทำความเข้าใจเกี่ยวกับความหมาย ความสำคัญของการตลาดดิจิทัลต่อผู้ประกอบการชุมชน โดยเนื้อหาการเรียนรู้ครอบคลุมถึงการเป็นผู้ประกอบการธุรกิจชุมชน การตลาดดิจิทัล การสร้างและการออกแบบสื่อเนื้อหา ส่วนประสมทางการตลาด จริยธรรมจรรยาบรรณและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความเป็นผู้ประกอบการในยุคดิจิทัลได้
- รายวิชาการจัดการธุรกิจร้านกาแฟ โดยรายวิชานี้จะให้ความรู้เกี่ยวกับการจัดการธุรกิจร้านกาแฟ และความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกาแฟ สาธิตวิธีการชงกาแฟ และการวาดลวดลายศิลปะบนฟองนมอย่างง่าย ผู้เรียนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน และใช้ในการประกอบอาชีพได้



วัตถุประสงค์โครงการ
- เพื่อให้มีผู้เรียนที่ผ่านการจัดการเรียนรู้ออนไลน์ในระบบเปิดแบบ MOOC ไม่น้อยกว่า 10,000 คน
- เพื่อผลักดันการยกระดับคุณภาพการศึกษา ขยายโอกาสทางการเรียนรู้และส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยการใช้รูปแบบของการเรียนการสอนผ่านแหล่งทรัพยากรการเรียนรู้ออนไลน์ในระบบเปิดแบบ MOOC
- เพื่อสนับสนุนการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมใหม่ ๆ ที่จะช่วยปรับปรุงการเรียนการสอนในรูปแบบออนไลน์
กลุ่มเป้าหมาย นักศึกษา และประชาชนทุกช่วงวัย
วิธีการดำเนินงาน
4.1 กระบวนการ ขั้นตอนและเครื่องมือ (แนวทางการดำเนินงานที่ได้ดำเนินการตามหลัก PDCA)
1. Plan (วางแผน)
- บันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางวิชาการ (MOU) โครงการการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์ แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) สำหรับการศึกษาแบบเปิด กับ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม
- โครงการการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์ แบบเปิดเสรี SRU MOOC
- คำสั่งแต่งตั้งที่ปรึกษาและคณะกรรมการการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรีมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC)
- ประกาศมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี เรื่อง ทุนสนับสนุนและส่งเสริมให้บุคลากรผลิตสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี
- คณะกรรมการพิจารณารายวิชาเพื่อรับทุนโครงการการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์ แบบเปิดเสรี SRU MOOC
- โครงการพัฒนาการสร้างสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบ Multimedia ด้วยระบบ MOOCs (Massive Open Online Course) มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี
- ประกาศมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี เรื่อง หลักเกณฑ์และแนวปฏิบัติการรับทุนสนับสนุนและส่งเสริมให้บุคลากรผลิตสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC)
2. Do (การปฏิบัติตามแผน)
- รับสมัครผู้รับทุนสนับสนุนและส่งเสริมให้บุคลากรผลิตสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) สำหรับการศึกษาแบบเปิด เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต จำนวน 20 ทุน
- สนับสนุนทุนละ 30,000 บาท ต่อ 3 ชั่วโมงการเรียนรู้ โดยอาจารย์เป็นผู้ผลิตสื่อการสอน ร่วมกับสำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ ซึ่งจะอำนวยความสะดวกและผลิตสื่อประกอบการเรียนการสอน จำนวนการสนับสนุนทุน จำนวน 5 ทุน
- สนับสนุนทุนละ 60,000 บาท ต่อ 3 ชั่วโมงการเรียนรู้ โดยอาจารย์เป็นผู้ผลิตสื่อการสอนทั้งหมด จำนวนการสนับสนุนทุน จำนวน 15 ทุน
- คณะกรรมการพิจารณารายวิชา ตามคำสั่งที่ 1908/2564 การพิจารณารายวิชาเพื่อรับทุนโครงการการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์ แบบเปิดเสรี SRU MOOC ประจำปีงบประมาณ 2565 ผ่านการพิจารณารายวิชาจำนวน 20 รายวิชา ไม่ผ่าน 1 รายวิชา
- ดำเนินการส่งรายวิชาที่ผ่านการพิจารณาไปยังโครงการมหาวิทยาลัยไซเบอร์ไทย สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม พิจารณาเปิดรายวิชาในระบบ
- ผู้รับทุนเซ็นสัญญารับทุน มีระยะเวลาดำเนินงาน 180 วัน





3. Check (ตรวจสอบ)
- โครงการการตรวจคุณภาพสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) เพื่อตรวจสอบสื่อการเรียนการสอนออนไลน์ตามมาตรฐานการผลิตรายวิชารูปแบบ MOOCs
- ประกาศและคำสั่งแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิตรวจคุณภาพสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC)
- ผู้ทรงคุณวุฒิตรวจประเมินงานครั้งที่ 1 ประกอบด้วยโครงสร้างเนื้อหารายวิชาและวิเคราะห์ข้อสอบ
- ผู้ทรงคุณวุฒิตรวจประเมินงานครั้งที่ 2 ประกอบด้วยตรวจคุณภาพสื่อให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ของมาตรฐานสื่อ Thai MOOC ตรวจสอบความถูกต้องของคำบรรยายวิดีทัศน์ของรายวิชา และการจัดการรายวิชาในระบบ
4. Act (ดำเนินการ)
- นำผลจากการประเมินจากผู้ทรงคุณวุฒิและผู้ตอบแบบประเมินความพึงพอใจที่เรียนในระบบ Thai MOOC มาวิเคราะห์ เพื่อหาข้อสรุป เพื่อนำมาปรับปรุงแก้ไขในการในการดำเนินงานในอนาคต
- มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของทีมผลิตสื่อและผู้สอน เพื่อเรียนรู้ข้อผิดพลาด หรือข้อเสนอแนะในการผลิตรายวิชา เพื่อให้การทำงานมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น




4.2 กระบวนการจัดการความรู้ ตามกรอบคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.)
4.2.1 การบ่งชี้หรือค้นหาความรู้ (Knowledge Identification)
มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ได้มีการบันทึกข้อตกลงความร่วมมือทางวิชาการโครงการการพัฒนาสื่อเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี สำหรับการศึกษาแบบเปิด ระหว่างกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กับ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี และระเบียบมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ว่าด้วย เงินสนับสนันการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรีมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี รวมถึงแผนปฏิบัติราชการมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ในยุทธศาสตร์ที่ 3 การยกระดับคุณภาพการศึกษา วัตถุประสงค์ที่ O8 รูปแบบการจัดการเรียนการสอนสามารถตอบสนองต่อความต้องการของผู้เรียนในยุคดิจิทัลและรองรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ใน KR22 จำนวนรายวิชาที่ส่งเสริมการพัฒนาระบบ SRU MOOC ในหลักสูตรที่ได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง คณะละไม่น้อยกว่า 2 รายวิชา
4.2.2 การสร้างและแสวงหาความรู้ (Knowledge Creation and Acquisition)
ศึกษาข้อกำหนดและแนวปฏิบัติในการจัดทำรายวิชาแบบ MOOC อย่างละเอียด รวมถึงมาตรฐานการเรียนการสอน MOOC ที่ได้รับการยอมรับระดับนานาชาติ และผ่านการอบรมเกี่ยวกับการใช้งานระบบ edX และการจัดการเรียนการสอนในระบบเปิด (MOOC) เพื่อดำเนินการออกแบบจัดทำรายวิชาเองทั้งหมด โดยมีหลักสูตร ดังนี้
- การออกแบบและผลิตรายวิชา MOOC
- การสร้างและการจัดการรายวิชา MOOC
- การสร้างวีดิทัศน์สำหรับรายวิชา MOOC
4.2.3 การจัดความรู้ให้เป็นระบบ (Knowledge Organization) ดำเนินการจัดทำแนวทางการจัดทำรายวิชาหรือโมดูล MOOCs เพื่อสอนในระบบ SRU MOOC การจัดทำรายวิชาหรือโมดูล MOOCs เพื่อสอนในระบบ SRU MOOC ของมหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี มีมาตรฐานที่ใช้เป็นแนวทางในการออกแบบและพัฒนาสื่อการเรียนการสอน โดยมีการกำหนด ขอบเขตเพื่อใช้ในการดำเนินงาน 4 องค์ประกอบหลัก คือ
- ประมวลรายวิชา
- โครงสร้างเนื้อหาและบทเนื้อหา
- การให้ข้อมูลรายวิชาและข้อสอบ
- แบบตรวจประเมินตามเกณฑ์การตรวจงาน บทเรียนออนไลน์ในระบบ SRU MOOC
4.2.4 การประมวลและกลั่นกรองความรู้ (Knowledge Codification and Refinement)
เสนอโครงการทุนสนับสนุนการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานีทุนสนับสนุนและส่งเสริมให้บุคลากรผลิตสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี เพื่อให้คณะกรรมการบริหารมหาวิทยาลัย รวมถึงกองทุนพัฒนาบุคลากร พิจารณาให้ทุนและออกประกาศและระเบียบการรับทุนดังกล่าว
4.2.5 การเข้าถึงความรู้ (Knowledge Access)
- ประชาสัมพันธ์เพื่อรับสมัครผู้รับทุนสนับสนุนและส่งเสริมให้บุคลากรผลิตสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบเปิดเสรี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี (SRU MOOC) สำหรับการศึกษาแบบเปิด เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต จำนวน 20 ทุน
- เปิดอบรมโครงการพัฒนาการสร้างสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบ Multimedia ด้วยระบบ MOOCs (Massive Open Online Course) มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี มีหลักสูตร ดังนี้
- MOOCs นวัตกรรม การศึกษา แบบเสรี ยุคดิจิทัล
- การเตรียมความพร้อมผู้สอนในการผลิตสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบ MOOCs
- การอบรมเชิงปฏิบัติการเทคนิคการถ่ายวิดีโอสำหรับรายวิชา MOOCs
- การอบรมเชิงปฏิบัติการการตัดต่อวิดีโอด้วยโปรแกรม Adobe Premiere Pro
4.2.6 การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ (Knowledge Sharing)
จัดให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้การพัฒนาการสร้างสื่อการเรียนการสอนออนไลน์แบบ MOOCs ระหว่างทีมงานผู้ผลิตและผู้สอน
4.2.7 การเรียนรู้ (Learning)
ผลิตและพัฒนาการเรียนการสอนออนไลน์แบบ MOOCs อีกครั้ง เป็นรายวิชาสะสมหน่วยกิต (Credit Bank) รายวิชาการศึกษาทั่วไป โดยปรับปรุงกระบวนการผลิตจากประสบการณ์ที่ผ่านมา






5. สรุปและอภิปรายผลการดำเนินงาน :
- มีรายวิชาแบบ MOOC ที่มีคุณภาพและมาตรฐาน
- สรุปผลการดำเนินงาน จำนวนผู้ลงทะเบียนเรียน 55,891 คน เรียนจบหลักสูตรได้ Certificate 23790 คิดเป็น 42.56 และผลสำรวจความพึงพอใจหลังเรียน คิดเป็นร้อยละ 86.64